Project “EX-IN: Ekspert przez Doświadczenie” powstał kila lat temu w Europie, jako odpowiedź na duże zapotrzebowanie w dziedzinie usług medycznych i terapeutycznych świadczonych osobom chorującym psychicznie, zwłaszcza schizofrenikom i psychotykom, ale również osobom depresyjnym, z zaburzeniami osobowości i in. W ramach tego projektu realizowany jest kurs adresowany do osób z doświadczeniem psychiatrycznym tzn. takich, które chorowały psychicznie, przebywały w szpitalu psychiatrycznym, były lub są objęte opieką ambulatoryjną, ale które uzyskały na tyle dużą poprawę zdrowia, że są w stanie żyć i funkcjonować samodzielnie. Celem kursu jest przygotowanie tych osób do pracy z innymi chorymi psychicznie, dla których droga do zdrowia jest jeszcze daleka
Ekspert przez doświadczenie nie ma być lekarzem czy terapeutą, lecz swego rodzaju towarzyszem w zdrowieniu tzn. kimś, kto przeszedł podobne doświadczenia, ale podniósł się, pozbierał i może te doświadczenia przekazać innym. Uczestnicy kursu nie mają przygotowania medycznego ani psychologicznego. Nie pracowały nigdy w charakterze opiekuna czy terapeuty, a niektóre w ogóle nigdy nie pracowały. Z tego względu trzeba przekazać im elementarną wiedzę dotyczącą tej problematyki, zasób pojęć, wśród których będą się poruszać. Muszą wiedzieć, co to jest zdrowienie, umacnianie, zasoby, mocne strony, jak zaplanować pracę z drugim człowiekiem i plan ten zrealizować. Jest to część teoretyczna kursu obejmująca wykłady prelekcje, filmy i prezentacje z zakresu psychoedukacji. Za nią idą ćwiczenia praktyczne, np. praca w parach, odgrywanie scenek dotyczących różnych problemów, jakie mogą się pojawić, psychorysunek (przedstawienie jakiegoś zagadnienia w formie symbolicznej). Dzięki temu uczestnicy mogą wejrzeć w głąb siebie, znaleźć to, co postawiło ich na nogi, uświadomić sobie własne zasoby, wydobyć je „na wierzch” i sprecyzować, mówiąc fachowo zobiektywizować i ustrukturyzować przeżycia chorobowe. Poznają nowe pojęcia, np. trialog, salutogeneza, zespół reflektujący itp. Poznają też nowych ludzi, wymieniają między sobą przeżycia, uczucia, myśli i wspomnienia. Dzielą się własną wiedzą i doświadczeniem. Oswaja własne obawy i lęk przed „rejsem w nieznane”. Kurs uczy fachowych, specjalistycznych umiejętności, ale jest maksymalnie uproszczony, przystępny, zunifikowany, ponieważ adresowany jest do bardzo zróżnicowanego odbiorcy. Ważną kwestię stanowi zapewnienie uczestnikom poczucia bezpieczeństwa, czemu służą różne gry grupowe, ćwiczenia relaksujące oraz praca z ciałem. W trakcie zajęć można wypowiadać własne opinie, przemyślenia, obawy, wątpliwości, przypuszczenia.
Przebyta choroba psychiczna zostawia trwały ślad w człowieku, jego życiu, biografii. Okalecza mniej lub bardziej. Wieloletnie wypadnięcie z systemu, oderwanie od życia jest bardzo trudne. Ciężko jest wrócić do normalności, widząc jak potoczyły się losy rówieśników (dobra praca, rodzina, zasobność materialna, komfort życia) i wiedząc, że jest to człowiekowi na zawsze odebrane. Podzielenie się z innymi własnym doświadczeniem nadaje życiu sens. Ma się poczucie, że nie zostało ono całkowicie zmarnowane. Wzmacnia człowieka, zwiększa jego samoocenę i jest źródłem satysfakcji.
Tomasz Ferenc – uczestnik Projektu